Migrena - przyczyny, objawy, leczenie. Jak złagodzić ból?

 

 

Migrena to powszechnie występująca jednostka chorobowa, która prawdopodobnie ma podłoże genetyczne. Ta uciążliwa dolegliwość neurologiczna rozwija się szybko, utrudniając wykonywanie podstawowych czynności. Na bóle migrenowe skarży się blisko 8% polskich pacjentów, z czego ¾ stanowią kobiety [2]. Jak rozpoznać, że mamy do czynienia z tego rodzaju silnym bólem głowy? Jakie czynniki sprzyjają atakom migreny? 

 

Co to jest migrena? Bóle migrenowe - objawy towarzyszące

 

Czym tak właściwie jest migrena? Wiele osób mylnie utożsamia migrenę ze zwykłym bólem głowy, co nie jest prawdą. Zgodnie z klasyfikacją Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy (International Headache Society, IHS) migrena należy do bólów głowy o charakterze pierwotnym (samoistnym), traktowana jest więc jako odrębna choroba, a nie objaw innego schorzenia, jak w przypadku bólów wtórnych. Uporczywy ból głowy i symptomy towarzyszące migrenie, w znacznym stopniu upośledzają codzienne funkcjonowanie chorych - dolegliwość ta ma więc negatywny wpływ na ich pracę oraz życie towarzyskie (ta przewlekła choroba ogranicza aktywność człowieka na wielu płaszczyznach). Ataki migreny są najczęściej diagnozowane u osób między 25. a 45.r.ż (niestety, towarzyszą chorym przez większość życia ze zmienną indywidualną częstotliwością). Jeśli chodzi o rodzaje migreny, wyróżnia się 2 podstawowe typy: migrenę z aurą (zwaną również migreną klasyczną) oraz migrenę bez aury (w przeszłości określana terminem: migrena zwykła lub pospolita). Odmiana bez aury jest stwierdzana wówczas, gdy u pacjenta występuje co najmniej 5 napadów bólowych, spełniających poniższe kryteria:

 

• czas trwania dolegliwości bólowych wynosi od 4 do 72 godzin,

• spośród poniższych symptomów występują przynajmniej 2:

                 - ból jest jednostronny,

                 - ból ma charakter pulsujący,

                 - dolegliwości bólowe uniemożliwiają zwykłe, codzienne funkcjonowanie pacjenta,

                 - objawy przybierają na sile przy normalnej aktywności fizycznej;

• chory oprócz bólu obserwuje cierpi na nudności i/lub wymioty,

• występuje nadwrażliwość na światło i/lub nadwrażliwością na dźwięki (fotofobia i fonofobia) [1].

 

Migrenie może towarzyszyć również wrażliwość na zapachy, łzawienie oczu, spadek nastroju i drażliwość.

 

W przypadku migreny z aurą (występuje w 15% przypadków) - napad mogą poprzedzać objawy neurologiczne, takie jak omamy wzrokowe (pacjent widzi mroczki, linie, niekiedy występuje również zamazanie lub deformacja obrazu). U niektórych osób występują również drętwienia kończyn, problemy z mową i rozkojarzenie. Najczęściej objawy aury migrenowej całkowicie mijają po 60 minutach (w nielicznych przypadkach po 24 godzinach). Atak migreny charakteryzuje się szybkim przebiegiem (rozpoczyna się w ciągu kilkunastu minut), zwykle największe natężenie dolegliwości następuje w ciągu 2 godzin [2]. 

 

Co wywołuje migrenę? Przyczyny migreny

 

Migrena to powszechnie występująca choroba układu nerwowego, na którą w Polsce cierpi nawet 1,2-4 milionów osób [3]. Istnieje kilka teorii dotyczących przyczyn występowania migreny, ale etiologia choroby nie jest do końca znana (do dziś współczesnej medycynie nie udało się jednoznacznie wyjaśnić, co sprawia, że w życiu chorego dochodzi do pierwszego napadu migreny). Natomiast czynnikami prowokującymi atak migreny są:

 

• silny stres lub odprężenie po stresie (tzw. weekendowe bóle głowy),

• gwałtowne zmiany pogody,

• nadmiar lub niedostatek snu,

• zmiany hormonalne (np. stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej, miesiączka, jajeczkowanie),

• zmęczenie i wysiłek fizyczny,

• jasne, migoczące światło,

• alkohol i niektóre pokarmy (szczególnie czerwone wino, kakao, sery, wysokoprzetworzone produkty zawierające glutaminian sodu),

• pobyt w górach na dużych wysokościach,

• pozostawanie na czczo (odwodnienie),

• przyjmowanie niektórych leków (np. histamina, nitrogliceryna, ranitydyna, estrogeny). [1]

 

Rozpoznanie migrenowych bólów głowy. W jaki sposób diagnozuje się migrenę?

 

Wiele osób zastanawia się, w jaki sposób lekarz pierwszego kontaktu ustala rozpoznanie migreny? Chorobę diagnozuje się na podstawie szczegółowego wywiadu medycznego z chorym, ogólnolekarskiego badania podmiotowego oraz dalszych, dodatkowych badań (np. tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny i ewentualnie elektroencefalografia - EEG). Jako że migrena jest chorobą przewlekłą, powinno się zlecić wykonanie rutynowych badań laboratoryjnych, aby ocenić stan ogólny pacjenta i wykluczyć utajone, poważne schorzenia. Wskazane jest również badanie dna oka [4]. Na czym polega leczenie migreny? Jak złagodzić silny ból migrenowy i wrócić do normalnej aktywności?

 

Migrena - leczenie farmakologiczne i niefarmakologiczne

 

W przypadku chorych z rozpoznaniem migreny stosuje się leczenie doraźne (ma na celu zniesienie dolegliwości bólowych spowodowanych wystąpieniem ataku) oraz profilaktyczne (ma na celu zapobiegać napadom migreny w późniejszym czasie, leki profilaktyczne przepisuje się osobom, które doświadczają częstych i silnych napadów migrenowych). Elementem leczenia doraźnego są zwykle leki z grupy NLPZ, tj. niesteroidowych leków przeciwzapalnych i tryptanów, paracetamol, kwas acetylosalicylowy. Działanie profilaktyczne mają preparaty zawierające kwas walproinowy i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne [1]. Leki profilaktyczne zawsze dobierane są indywidualnie do każdego pacjenta, zwykle muszą być przyjmowane codziennie, a na ich efekt niekiedy trzeba poczekać nawet kilka miesięcy (nie działają tak szybko, jak preparaty stosowane w leczeniu doraźnym). Wskazaniem do profilaktycznego leczenia migreny są m.in.:

 

• ataki niepoddające się doraźnym metodom leczenia,

• nietolerancja lub przeciwwskazania do terapii doraźnej,

• co najmniej 5 napadów migreny w miesiącu,

• napady migreny trwają do 48-72 godzin,

• nietypowe napady migreny (np. przedłużająca się aura migrenowa),

• przyjmowanie przez chorego do 10 tabletek leków przeciwbólowych miesięcznie (z powodu napadów choroby).

 

Leczenie zapobiegawcze powinno trwać przynajmniej 3 miesiące (u 50% chorych leczenie profilaktyczne trwa znacznie dłużej, bo rok) [1]. Aby zminimalizować ryzyko rozwinięcia się bólu głowy z nadużywania leków przeciwbólowych, konieczne jest stałe monitorowanie chorego. Uzupełnienie leczenia farmakologicznego mogą stanowić inne metody np. akupunktura, biofeedback, masaże głowy. Złagodzenie bólów migrenowych może przynieść też odpoczynek w cichym, zacienionym pomieszczeniu. Wspomagająco można stosować napary z wrotyczu, kolendry siewnej, lepiężnika lekarskiego (po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, aby upewnić się, czy zioła nie wchodzą w reakcje z przyjmowanymi lekami).

 

Profilaktyka. Jak zapobiegać atakom migreny?

 

Osoby chorujące na migrenę powinny przede wszystkim uważać na czynniki prowokujące wystąpienie napadów bólu głowy - unikać hałasu, silnego stresu emocjonalnego, dbać o higienę snu, nawadniać organizm (przyjmować około 2l płynów dziennie). Warto również ograniczyć lub wyeliminować napoje i pokarmy, takie jak czekolada, alkohol, produkty nabiałowe (wysokogatunkowe sery). Należy starać się prowadzić regularny tryb pracy i odpoczynku, unikać nadmiernych wysiłków fizycznych, intensywnego oświetlenia, silnych zapachów. Zaleca się też dbanie o prawidłową postawę ciała, pacjent powinien starać się nie pochylać głowy ku przodowi.

 

Podsumowując, migrena zwykle pojawia się przed 40. rokiem życia, w ¾ przypadków dotyczy kobiet. Bóle migrenowe ulokowane są jednostronnie, mają charakter napadowy i pulsujący. W łagodzeniu uciążliwych dolegliwości stosuje się zarówno metody farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne (wspierające terapię indywidualnie dobranymi do pacjenta lekami). Co prawda silna migrena nie jest chorobą, która stanowi zagrożenie dla życia pacjenta, zwykle nie wymaga pilnej interwencji medycznej, jednak warto zgłosić się do lekarza w razie wystąpienia dolegliwości bólowych, aby podnieść komfort swojego codziennego funkcjonowania i upewnić się, że ból głowy nie jest sygnałem alarmowym innych, znacznie poważniejszych chorób jak np. guz mózgu.