Migrena szyjna - przyczyny, leczenie, ćwiczenia. Jak uśmierzyć ból?

Wiele osób nie wie, co kryje się pod często używanym, potocznym określeniem „migrena szyjna”? Jest to nic innego, jak szyjnopochodny ból głowy, który ze względu na migrenopodobne symptomy - nazywany jest zamiennie właśnie migreną szyjną. Ból ten może trwać od kilku godzin do kilku tygodni, obniżając jakość życia pacjenta. Jakie są podstawowe przyczyny szyjnopochodnego bólu głowy i kto jest najbardziej narażony na wystąpienie dolegliwości bólowych? 

Co to jest migrena szyjna? Ból głowy a kręgosłup szyjny

Wiele osób po usłyszeniu diagnozy zastanawia się, czym tak właściwie jest migrena szyjna? Co kryje się pod tym terminem? Jest to jedna z odmian migreny spowodowana przez pewne zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie szyjnym (tzw. artroza odcinka szyjnego kręgosłupa) [1]. Zgodnie z aktualną klasyfikacją, przygotowaną przez londyńską organizację International Headache Society (IHS) założoną w 1981 roku, istnieje ponad 80 rodzajów bólów głowy (według szacunków, co 5 ból głowy z tej grupy jest bólem głowy związanym z dysfunkcjami oraz patologiami odcinka szyjnego). Jednym z nich jest szyjnopodobny ból głowy, zaklasyfikowany przez IHS jako wtórny ból głowy, czyli towarzyszący innemu schorzeniu. Natomiast o pierwotnym (samoistnym) bólu głowy mówimy wówczas, gdy pojawia się bez przyczyny i nie ma związku z  żadną chorobą [2].

Szyjnopochodny ból głowy - przyczyny

Jak już wspomnieliśmy, główną przyczyną szyjnopochodnego bólu głowy są zwyrodnienia kręgosłupa w odcinku szyjnym (dolegliwości bólowe są spowodowane uciskiem kręgów szyjnych na nerwy w związku z istniejącą dysfunkcją lub zwyrodnieniem w obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa). Migrena szyjna może być spowodowana zmianami w obrębie tkanek miękkich (np. urazami) oraz chorobami reumatologicznymi (np. fibromialgią). Co sprzyja napadom bólu szyjnopochodnego? Utrzymywanie głowy oraz szyi w niewygodnej pozycji (np. podczas snu lub pracy przed komputerem), stres, miesiączka, czynniki emocjonalne i dietetyczne, czy gwałtowna zmiana pozycji ciała [3].

Szyjnopochodny ból głowy - grupy ryzyka

Kto jest najbardziej narażony na wystąpienie szyjnopodobnego bólu głowy? Do incydentów bólowych najczęściej dochodzi u pacjentów miedzy 30. a 40. rokiem życia (z przewagą kobiet - problem ten dotyka ich aż czterokrotnie częściej), ponieważ właśnie wtedy pojawiają się zmiany zwyrodnieniowe. Migrena szyjna częściej jest diagnozowana u osób, które doświadczyły urazów odcinka szyjnego kręgosłupa typu whiplash, czyli smagnięcia biczem np. w związku z wypadkiem komunikacyjnym [2]. Czym charakteryzuje się szyjnopochodny ból głowy?

Migrena szyjna - objawy szyjnopochodnego bólu głowy

Migrena szyjna ma charakter połowiczy (tj. występuje jednostronnie) i lokalizację zbliżoną do klasycznej migreny. Szyjnopochodny ból głowy może być umiejscowiony w okolicy potylicznej, okolicy żuchwy, szyi, a nawet ramion. Zdarza się, że dolegliwości bólowe zlokalizowane w okolicy skroni promieniują do gałki ocznej. Bóle głowy mają tępy i narastający charakter, zwykle rozpoczynają się w szyi (osiągają największe natężenie w ciągu kilku godzin i następnie również stopniowo ulegają osłabieniu). Pacjenci często odczuwają napięcie mięśni szyi oraz karku, mają wrażenie ściągania głowy ku tyłowi, słyszą szum w uszach. Czasami chorzy cierpią również z powodu zawrotów głowy od kręgosłupa szyjnego i zaburzeń widzenia. Jak często występują incydenty bólowe? U niektórych osób szyjnopochodne bóle głowy pojawiają się codziennie, u innych raz na kilka dni lub raz na kilka tygodni - to dosyć indywidualna kwestia. Warto wspomnieć, że w przypadku tego bólu głowy nie występują objawy typowe dla klasycznej odmiany migreny - czyli nudności, wymioty, aura, nadwrażliwość na dźwięki i światło [3].

Diagnostyka szyjnopochodnego bólu głowy

Rozpoznanie szyjnopodobnego bólu głowy opiera się na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego z pacjentem, opisu objawów wskazujących na migrenę szyjną oraz badania fizykalnego. W razie wątpliwości, lekarz może też zlecić wykonanie dodatkowych badań obrazowych (RTG i tomografii komputerowej). W przypadku nawracających migren szyjnych, wskazana jest konsultacja u neurologa lub neurochirurga. Co robić, gdy cierpimy z powodu uciążliwego bólu głowy od szyi? 

Migrena szyjna - leczenie szyjnopochodnego bólu głowy 

W przypadku migreny szyjnej stosuje się zarówno leczenie objawowe, jak i przyczynowe. U pacjentów z nagłym atakiem szyjnopochodnego bólu głowy w celu złagodzenia dolegliwości bólowych, szybką ulgę mogą przynieść niesteroidowe leki przeciwzapalne NLPZ (np. kwas acetylosalicylowy) oraz inne nieopioidowe środki lecznicze (np. paracetamol), powszechnie dostępne w aptekach bez recepty. Pomocne bywają również maści rozgrzewające oraz preparaty rozluźniające mięśnie [3]. Skuteczne uśmierzenie trwającego od dłuższego czasu, silnego bólu może zagwarantować blokada nerwu potylicznego większego lub 2-3 korzenia szyjnego z użyciem środków do znieczulenia miejscowego (np. prokainy, bupiwakainy) [2]. Warto rozważyć również alternatywne metody walki z bólem towarzyszącym migrenie szyjnej np. ablację prądem RF. W przypadku pacjentów, u których przyczyną szyjnopochodnego bólu głowy są przebyte urazy odcinka szyjnego kręgosłupa - wskazana jest też fizjoterapia. Niekiedy niezbędny może okazać się miękki kołnierz ortopedyczny noszony przez około 14 dni. W ostateczności, lekarz może zdecydować o przeprowadzeniu zabiegu chirurgicznego, który pozwoli odbarczyć uciskany nerw [3].

Szyjnopochodny ból głowy a działania profilaktyczne

Pacjenci, którzy doświadczyli szyjnopodobnego bólu głowy, powinni dołożyć wszelkich starań, aby nie dopuścić do pogłębienia istniejących zmian  zwyrodnieniowych. Warto poprosić zaufanego rehabilitanta o przygotowanie specjalnego zestawu rozluźniających i wzmacniających mięśnie szyi oraz regularnie korzystać z zabiegów masaży (pomocne mogą być skłony głowy na boki oraz krążenia głowy). Bardzo ważne jest stosowanie się do wszystkich zaleceń rehabilitanta i sumienne wykonywanie ćwiczeń, tylko wtedy przyniosą pożądane efekty w postaci wzmocnienia mięśni szyi i karku oraz usprawnienia ruchów w stawach kręgosłupa szyjnego. Należy też zadbać o ergonomię stanowiska pracy, unikać gwałtownych ruchów głową do tyłu i nie siedzieć w zgarbionej pozycji, która jest bardzo niekorzystna dla zdrowia kręgosłupa. Chcąc zminimalizować ryzyko wystąpienia ataków migreny szyjnej w przyszłości, warto też zainwestować w dobrej jakości materac oraz poduszkę ortopedyczną. 

Podsumowując, szyjnopodobny ból głowy zaliczany jest do wtórnych bólów głowy. Jest najczęściej jednostronny i ma tępy charakter. Uwarunkowany jest wieloma czynnikami. Zwykle migrena szyjna jest spowodowana zmianami zwyrodnieniowymi i zmianami zapalnymi w stawach kręgosłupa szyjnego. Jeśli chodzi o leczenie, oprócz przyjmowania leków, istotnym elementem szybkiego powrotu do zdrowia jest fizykoterapia.