Nerwica - przyczyny, objawy, leczenie, rodzaje

Zaburzenia nerwicowe (lękowe) określane zamiennie mianem neuroz lub nerwic, to powszechny problem współczesnego społeczeństwa. Charakterystycznym objawem tego typu zaburzeń jest lęk, niepokój, napięcie. Bardziej podatne na zachorowanie są kobiety, niż mężczyźni. Jak sobie radzić z nerwicą? Jakie metody leczenia nerwicy są najbardziej efektywne i czy istnieją sposoby na to, aby zapobiec tej uciążliwej chorobie, która upośledza codzienne funkcjonowanie? 

Nerwica (zaburzenia lękowe) - przyczyny zaburzeń nerwicowych

Nerwica należy do zaburzeń natury psychologicznej, co przyczynia się do wystąpienia choroby? Są to czynniki:

• psychologiczne,

• biologiczne, 

• środowiskowe, 

• społeczne,

• kulturowe [1]. 

Bardzo trudno wskazać jedną przyczynę rozwoju zaburzeń nerwicowych, często jest to skutek wewnętrznych konfliktów, dysonansu między potrzebami a obowiązkami. Mamy tutaj do czynienia z wieloczynnikową etiologią. Na nerwicę chorują najczęściej osoby między 25. a 45. r.ż. Podatność na zachorowanie zwiększają cechy osobowości, takie jak: nadmierny perfekcjonizm, bierność, potrzeba kontrolowania sytuacji, lękliwość, obniżona samoocena [2].

Zaburzenia lękowe - rodzaje zaburzeń nerwicowych

Nerwica charakteryzuje się zróżnicowanych obrazem klinicznym, może mieć różne symptomy i przebieg, jakie rodzaje zaburzeń nerwicowych wyróżniamy? Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 do nerwic zalicza się:

• zaburzenia lękowe (fobie np. lęk przed zamkniętą lub otwartą przestrzenią, tłumem, zwierzętami),

• zaburzenia dysocjacyjne, inaczej konwersyjne (np. amnezja dysocjacyjna),

• zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (natrętne myśli i/lub czynności),

• reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne (występują w związku z nową, stresującą sytuacją np. utratą pracy, osieroceniem, separacją, rozwodem),

• zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (np. kołatanie serca, napięciowe bóle głowy, spadek łaknienia, zaburzenia potencji),

• inne zaburzenia lękowe,

• inne zaburzenia lękowe.

Warto podkreślić, że zaburzenia nerwicowe (lękowe) nie ograniczają świadomości ani kontaktu z rzeczywistością. Rozpoznanie nerwicy wymaga szczegółowej diagnostyki, opartej na wywiadzie psychiatrycznym i psychologicznym oraz badań, które wykluczą somatyczne przyczyny symptomów zgłaszanych przez pacjentów (np. badania neurologiczne, morfologia, badanie moczu) [1].

Depresja a nerwica - różnice

Według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) depresja jest jednym z najczęściej spotykanych zaburzeń psychicznych na świecie, powodując niesprawność i niezdolność do pracy. Podobnie, jak w przypadku nerwicy, na depresję częściej chorują kobiety. Jednak należy podkreślić, że depresja i nerwica to dwie odrębne jednostki chorobowe, choć występują w nich pewne wspólne symptomy, takie jak: lęk, obniżenie nastroju, zaburzenia snu Niektóre zaburzenia lękowe mogą też współwystępować z depresją, zaostrzając jej przebieg. Chory na depresję nie potrafi odczuwać radości i czerpać przyjemności z życia, ma poczucie pustki i zobojętnienia - w zaawansowanym stadium choroby ma problemy z wykonywaniem podstawowych czynności życiowych, jak wstanie z łóżka, czy umycie się (wyraźne zaniedbanie w wyglądzie i higienie osobistej to sygnał alarmowy, który może świadczyć o rozwoju depresji). Typowa dla depresji jest też wzmożona męczliwość, utrata zainteresowań, poczucie beznadziejności, myśli rezygnacyjne, bezsens życia. Upraszczając, dominującym uczuciem w depresji jest smutek, natomiast w nerwicy - lęk. Jeśli symptomy depresji utrzymują się 2–4 tygodnie, wskazana jest konsultacja psychiatryczna [3].

Nerwica - objawy choroby

Jak manifestują się zaburzenia lękowe? Typowym objawem towarzyszącym pacjentom jest lęk, niepokój, zamartwianie się i uczucie napięcia. Wielu chorych obserwuje u siebie też nadpobudliwość, ma problemy koncentracją i skupieniem uwagi, źle sypia. Osobom cierpiącym na nerwicę często towarzyszy poczucie niewydolności, chroniczne zmęczenie, starają się oni unikać sytuacji wyzwalających niekomfortowy lęk. Szczególnie uciążliwe są natrętne myśli i czynności charakterystyczne dla zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (np. ruminacje, konieczność zabezpieczania się przed rzekomymi niebezpieczeństwami, jak włamanie, wybuch gazu czy pożar). Z nerwicą mogą również wiązać się różne dolegliwości bólowe, zaburzenia równowagi i czucia.  W zależności od typu zaburzenia, pacjent może skarżyć się na częste zawroty i bóle głowy, napady duszności, kołatanie serca. Zdarza się, że chorzy zauważają u siebie również dolegliwości ze strony układu pokarmowego: wzdęcia, nudności, bóle brzucha. W niektórych przypadkach może dojść nawet do bezgłosu i przejściowych porażeń mięśni [2].

Nerwica - leczenie zaburzeń lękowych

Jak wyleczyć nerwicę i pozbyć się nieuzasadnionego poczucia lęku, stresu i napięcia? Powrót do zdrowia jest procesem długofalowym. Leczenie musi być kompleksowe, bardzo ważna jest współpraca pacjenta z lekarzem psychiatrą oraz neurologiem. Podstawowym elementem leczenia jest psychoterapia (np. psychodynamiczna, poznawczo-behawioralna) oraz farmakoterapia (leki są podstawą długoterminowego leczenia, szczególnie u osób z lękami napadowymi, fobią społeczną, czy zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi). W zależności od rodzaju nerwicy mogą to być leki uspokajająco-nasenne, przeciwdepresyjne, przeciwlękowe lub preparaty z innych grup. Odpowiednio dobrane środki lecznicze przynoszą poprawę, zdarza się, że całkowicie eliminują uciążliwe symptomy. Jeśli nerwicy towarzyszy napięciowy ból głowy (NBG) doraźnie można zastosować niesterydowe leki przeciwzapalne dostępne w aptece bez recepty. [4]. Ukojenie mogą przynieść też regularnie pite napary ziołowe z melisy, dziurawca, korzenia kozłka lekarskiego, rumianku, czy szyszek chmielu.

Nieleczona nerwica - konsekwencje zdrowotne

Zaniechanie leczenia nerwicy powoduje przede wszystkim długotrwałą utratę radości z życia, często doprowadza do rozwoju innych zaburzeń psychicznych. Jednym ze skutków nieleczonej nerwicy może być depresja, podejmowanie prób samobójczych. Chorzy na nerwicę mogą uzależnić się od leków i środków psychotropowych, często izolują się społecznie, zaniedbują edukację, pracę zawodową [2]. Jak wygląda profilaktyka zaburzeń nerwicowych?

Nerwica - profilaktyka 

Jak zapobiegać nerwicy? Osoby ze skłonnością do zaburzeń nerwicowych powinny nauczyć się odpoczywać i relaksować (często zaburzenia nerwicowe wywołuje przepracowanie i przemęczenie, działanie pod presją czasu). W profilaktyce nerwic stosuje się regularne ćwiczenia fizyczne i relaksacyjne (np. medytacja, zajęcia jogi), fizykoterapię. Warto mieć w swoim otoczeniu bliską, zaufaną osobę, z którą zawsze możemy porozmawiać w momencie doświadczenia trudnych sytuacji życiowych. Nie bójmy się też sięgać po pomoc specjalistów w razie zauważenia gorszego stanu psychicznego.

Podsumowując, nawracające uczucie lęku i niepokoju, powtarzające się czynności lub natręctwa, to typowe symptomy nerwicy, które upośledzają codzienne funkcjonowanie chorego. Presja społeczna, długotrwały stres, nadmiar obowiązków, czy trauma, to tylko niektóre z czynników sprawczych zaburzeń lękowych. Najważniejszą rolę w rozwoju nerwicy odgrywają czynniki psychologiczne, ale źródłem choroby mogą być też czynniki biologiczne, środowiskowe, społeczne, kulturowe. Osoby chorujące na nerwicę wymagają konsultacji lekarskiej w celu właściwej diagnostyki i różnicowania z innymi zaburzeniami natury psychicznej. Indywidualnie dobranego zestawu leków i psychoterapia, która pozwala choremu odkryć przyczynę swoich zaburzeń lękowych, zwiększają szansę na odzyskanie spokoju i satysfakcjonującego życia.